Znowelizowane zalecenia Komitetu Bazylejskiego dot. funkcjonowania audytu wewnętrznego w bankach

Data: 1 lipca 2012 | Autor: Mikołaj Rutkowski | Brak komentarzy »

Bazylejski Komitet Nadzoru Bankowego wydał 28 czerwca zaktualizowaną wersję jednego ze swoich ważniejszych dokumentów, dotyczącego zaleceń co do organizacji i funkcjonowania audytu wewnętrznego w bankach. Od publikacji poprzedniej wersji dokumentu (w grudniu 2001 roku) sporo zmieniło się w środowisku gospodarczym i regulacyjnym, w jakim przychodzi funkcjonować współczesnym bankom, najwyższa zatem pora na odświeżenie zaleceń dotyczących funkcjonowania ich wewnętrznej jednostki nadzorczej.

Oczywiście na łamach Fraud IQ nie będziemy zajmować się całym znowelizowanym dokumentem, a odniesiemy się jedynie do sposobu ujęcia w nim ryzyka nadużyć. Czy w świetle kryzysu finansowego (do którego Komitet bezpośrednio odwołuje się w komunikacie prasowym) i powiązanych z nimi bezpośrednich nadużyć, a w najlepszych przypadkach naginania norm moralnych, Komitet Bazylejski zaleca audytorom i Komitetom Audytu jakieś szczególne kroki do podjęcia względem ryzyka nadużyć?

O dziwo, po pierwszym czytaniu wydaje się, iż problem nieprawidłowości i nadużyć nie doczekał się znaczącego miejsca w dokumencie. Oczywiście przypadki te są zaadresowane pośrednio, jako składnik ryzyka w ogóle i ryzyka operacyjnego w szczególności, niemniej jednak zalecenia Komitetu nie zachęcają audytorów wewnętrznych do szczególnie wnikliwego spojrzenia akurat na ten problem.

Kwestia nadużyć jest poruszona dopiero w zaleceniach dotyczących stosunków działu audytu wewnętrznego z regulatorem oraz Komitetem Audytu. Komitet Bazylejski wprost zaleca, aby temat ryzyka nadużyć oraz konkretne przypadki nadużyć (podobnie jak inne naruszenia prawa) były stałym tematem komunikacji szefa audytu z lokalnym nadzorcą rynku finansowego oraz bankowym Komitetem Audytu.

Można by powiedzieć tylko tyle, ale i aż tyle. Samo wyszczególnienie ryzyka nadużyć jako tematu dyskusji na najwyższych szczeblach już wskazuje, że bank jako instytucja zaufania publicznego powinien zwracać szczególną uwagę na ten typ ryzyka i traktować zarządzanie ryzykiem nadużyć ze szczególną atencją. W mojej ocenie zabrakło jednak choćby skrótowych odniesień do problemu w pozostałej treści dokumentu, a zwłaszcza w 15 zaleceniach rekomendujących sposób organizacji i funkcjonowania działu audytu. Oczywiście, w dokumencie o objętości zaledwie 23 stron trudno oczekiwać dogłębnego omówienia poszczególnych typów zagrożeń, na jakie narażone są banki oraz szczegółowych wytycznych, jak je traktować w ramach oceny ryzyka, planowania i realizacji zadań audytowych. Samo zatem wymienienie nadużyć jako kwestii, w której szef audytu powinien regularnie informować podmioty nadzorujące działalność banku, przekłada się na konieczność odpowiedniego potraktowania problemu w codziennej działalności jednostki.

Warto pamiętać, że materializacja rzadko którego rodzaju ryzyka i będące jej następstwem dochodzenie dają tak szeroką wiedzę o stanie i efektywności funkcjonowania mechanizmów kontroli wewnętrznej w obszarze dotkniętym nadużyciem. Pozwalają też w dokładniejszy sposób poznać charakterystykę pracowników, którzy w ramach tych mechanizmów funkcjonują. Incydent nadużycia, który łączy się w przeważającej większości przypadków z obejściem lub wręcz przełamaniem mechanizmów prewencyjnych i detekcyjnych, daje audytorowi ogromną dawkę wiedzy do przetworzenia i wyciągnięcia wniosków. Stąd też uzasadnione wydaje się wskazanie tego obszaru jako wymagającego szczególnej uwagi jednostki audytu wewnętrznego. Być może doczekamy się tego przy kolejnej aktualizacji dokumentu…